Dlaczego rządzący powinny rozważyć wdrożenie technologii blockchain?
Decentralizacja i integralność danych
Sieci blockchain charakteryzują się również możliwością osiągnięcia wysokiego poziomu niezmienności zapisanych w nich danych (ang. immutability). W relatywnie łatwy sposób można również dostosować je do swoich potrzeb - zapewniając dostęp do konkretnych informacji, a w niektórych przypadkach umożliwiać modyfikację tych danych przez upoważnione strony. W praktyce oznacza to, że każda z jednostek administracji państwowej (np. ministerstwo, urząd miasta) może w takim systemie pełnić rolę walidatora. Walidatorzy w sieciach blockchain odpowiedzialni są za proces dystrybucji, weryfikacji i walidacji danych. Włączenie wielu rozproszonych jednostek administracji państwowej do takiego systemu znacząco zmniejszyłoby prawdopodobieństwo manipulacji danymi czy wystąpienia oszustw.
Zakładając scenariusz w którym w rolę walidatorów sieci mogą włączać się również organizacje pozarządowe, uniwersytety, a nawet sami obywatele, stopień decentralizacji drastycznie wzrośnie. Takie podejście daje również możliwość stworzenia mechanizmów zabezpieczających przed występowaniem typowych błędów, takich jak np. błędy przy wprowadzaniu danych (blok danych, który nie posiada podstawowych informacji wymaganych przez sieć może zostać automatycznie odrzucany przez węzły).
Technologia blockchain może pewnego dnia odegrać znaczącą rolę w procesach wyborczych. Uczciwe i dostępne dla wszystkich wybory są jednymi z kamieni węgielnych demokracji. Odporność sieci blockchain na nieautoryzowaną lub niezgodną z prawdą zmianą danych sprawia, że technologia ta jest idealnym wręcz rozwiązaniem gwarantującym, że manipulacja głosami w wyborach staje się niemożliwa. Blockchain jest również w stanie zagwarantować bezpieczne głosowania w formie online. Jedno z pierwszych i głośniejszych pilotażowych głosowań przy użyciu blockchain odbyło się w Wirginii Zachodniej w Stanach Zjednoczonych w tzw. wyborach środka kadencji (ang. middterm elections) w których to amerykanie decydowali o składzie Izby Reprezentantów i części Senatu.
Transparentność
Bazy danych oparte o blockchain mogą być wykorzystywane do przechowywania i ochrony rejestrów rządowych w sposób utrudniający manipulowanie lub ukrywanie informacji. W obecnie wykorzystywanym na świecie modelu przechowywania danych, większość danych rządowych przechowywana jest w scentralizowanych bazach danych, które są kontrolowane bezpośrednio przez władze. Niektóre z tych baz danych znajdują się w rękach zaledwie kilku osób, co otwiera szerokie pole do manipulacji. Implementacja blockchain sprawia, że proces weryfikacji wprowadzanych danych jak i samego przechowywania danych z rejestru zostaje rozdystrybuowany pomiędzy węzłami - co pozytywnie wpływa na decentralizację.
Rejestry blockchain mogą również być wykorzystywane jako przejrzyste bazy danych, które zmniejszą (lub całkowicie usuną) potrzebę osiągania wzajemnego zaufania pomiędzy administracją państwową i obywatelami. Co ciekawe, przydatność technologii blockchain jest już badana i analizowana przez niektóre organy europejskie na polu ograniczania sporów dotyczących własności i prowadzenia rejestrów własności. Rozproszony rejestr sprawia, że dostęp do niego mogą uzyskać zarówno agencje rządowe, jak i obywatele - a każda ze stron jest w stanie bezpiecznie przechowywać kopię oficjalnych dokumentów czy roszczeń, pomijając konieczność zaufania komuś innemu.
Sieci blockchain są również w stanie zapewnić stały dostęp do bazy danych funkcjonariuszom organów ścigania i organizacjom rządowym monitorującym nadużycia władzy czy korupcję. Ograniczając lub eliminując potrzebę korzystania z pośredników w procesie udostępniania danych i transakcjach finansowych, implementując rozwiązania blockchain można znacząco utrudnić urzędnikom państwowym zaciemnianie lub całkowite ukrywanie nieprawidłowości poprzez kierowanie przez nich środków przez szereg specjalnie do tego celu utworzonych podmiotów - o czym jest coraz głośniej.
Zwiększona wydajność
Innym powodem przemawiającym za wykorzystaniem technologii blockchain w sektorze publicznym jest zmniejszenie kosztów operacyjnych poprzez maksymalizację wydajności pracy instytucji administracyjnych. Biorąc pod uwagę fakt, iż administracja państwowa opiera się na funduszach zgromadzonych od podatników, ważne jest, aby mądrze wykorzystywała ona powstały w ten sposób budżet. Sieci blockchain w połączeniu z technologią inteligentnych kontraktów (ang. smart contracts) mogą zostać wykorzystane na tym polu do automatyzacji wielu zadań i zarządzania przepływem pracy, co jest w stanie znacząco skrócić czas i zmniejszyć ilość pieniędzy wydawanych na wszelkie procesy biurokratyczne.
Chociaż ograniczenie wydatków administracji państwowej jest niezwykle praktyczne, może również przyczynić się do zwiększenia zaufania i zadowolenia obywateli z władzy. Większa wydajność i niższe koszty prawdopodobnie poskutkowały by również osiągnięciem wyższych ocen danego kraju lub regionu w wielu rankingach. Obniżając koszty operacyjne, rządzący zyskują więcej środków na inwestycje w inne obszary, takie jak edukacja, bezpieczeństwo czy publiczna opieka zdrowotna.
Pobór podatków, to kolejny kluczowy obszar zarządzania, w którym można zastosować technologię blockchain. W rejestrach opartych na technologii blockchain, transfer środków pomiędzy stronami po spełnieniu przez nie określonych warunków można zautomatyzować. Zastosowanie blockchain w tej dziedzinie może spowodować drastyczne obniżenie kosztów administracyjnych związanych ze zbieraniem i dystrybucją środków z podatków oraz egzekwowaniem przepisów podatkowych. Dla przykładu, jeżeli Urząd Skarbowy wdrożył by technologię blockchain do przechowywania danych o rozliczeniach podatników i o samych podatnikach w ramach prywatnej sieci blockchain, to byłby w stanie zapewnić większe bezpieczeństwo podatników przed oszustwami, kradzieżą tożsamości czy wyciekami danych podatkowych.
Wady i ograniczenia
O ile oczywistym jest to, że technologię blockchain można wykorzystać do poprawy integralności danych, przejrzystości i wydajności, istnieją jednak pewne ograniczenia związane z wykorzystaniem łańcuchów bloków w sektorze publicznym.
Niezmienność danych, która leży u podstaw w spisie zalet blockchain, w pewnych okolicznościach może okazać się niekorzystna. Niezmienność danych sprawia, że aby system działał poprawnie, należy podjąć wszelkie możliwe kroki w celu zapewnienia dokładności danych na etapie ich początkowego gromadzenia (walidacja) oraz przed ich ostatecznym wprowadzeniem do systemu.
Pomimo iż niektóre z obecnie istniejących implementacji technologii blockchain są zaprojektowane w bardziej elastyczny sposób - pozwalając na zmianę danych - to wprowadzenie zmian wiąże się z koniecznością osiągnięcia konsensusu większości walidujących węzłów, co w przypadku sektora publicznego mogłoby spowodować powstanie wielu wątpliwości w kwestii stopnia decentralizacji systemu i ostatecznie doprowadzić do nieporozumień. Wadę tę można jednak szybko rozwiązać na prywatnych sieciach blockchain, które nie wymagają wyższych poziomów decentralizacji.
Wreszcie należy zauważyć, że to sama administracja państwowa może stanowić potężną przeszkodę dla adopcji technologii blockchain w swoim sektorze. W wielu przypadkach okazywało się już, iż władze po prostu nie rozumieją wartości jakie niesie za sobą technologia blockchain, co prowadzi do ignorowania wielu potencjalnych korzyści wynikających z jej zastosowania. Jesteśmy również w stanie wyobrazić sobie ekstremalne przypadki w których rządy, w których korupcja jest powszechną i zakorzenioną praktyką, mogą opierać się adopcji blockchain w celu ochrony własnych interesów.
Zakończenie
Pomimo wspomnianych potencjalnych wad, technologię blockchain można z powodzeniem zaimplementować na różnych poziomach w szeroko pojętym zarządzaniu. Począwszy od zwiększenia przejrzystości, a skończywszy na usprawnieniu procesu poboru podatków, rozproszone sieci mogą pomóc rządom w bardziej efektywnym działaniu i budowaniu większego poziomu zaufania wśród swoich obywateli. Chociaż wspomniane przez nas potencjalne zastosowania są czysto hipotetyczne, to rządy wybranych krajów podjęły się eksperymentów z technologią blockchain.