Kripto paraya yeni katılanlar için terminoloji oldukça kafa karıştırıcı ve hatta yanıltıcı olabilir. Bazı kişiler blockchain teknolojisinden bahsederken Bitcoin’i kullanır, diğerleri ise genel olarak kripto paralar hakkında konuşurken blockchain’i kullanır. Fakat, bu kavramlar aslında tam olarak birbirinin yerine geçmez, birbiriyle ilgili fakat farklı kavramlardır. Bu nedenle, aralarındaki farkları anlamak önemlidir. Bu makalede, blockchain teknolojisinin temelleri, kripto paralar ve bitcoin’den bahsedeceğiz.
Çok basit bir benzetme
Şunu düşünün
Web siteleri bilgi paylaşımı için kullanılan belirli bir teknolojidir
Arama motorları web sitesi teknolojisini kullanmak için en popüler ve iyi bilinen yollardan biridir
Ve Google en popüler ve iyi bilinen arama motorlarından biridir
Benzer şekilde:
Blockchain bilgiyi (veri blokları) kaydetmek için kullanılan belirli bir teknolojidir.
Kripto paralar blockchain’i kullanmak için en popüler ve iyi bilinen yollardan biridir
Ve Bitcoin de ilk ve en popüler kripto paradır
Blockchain Kavramı
Çoğu blockchain dağıtılmış ve merkeziyetsiz kayıt defterleri olarak tasarlanmıştır. Basitçe blockchain, kağıt bir kayıt defterinin elektronik versiyonu olan dijital bir kayıt defteridir ve tüm işlem listesini kaydetmekle yükümlüdür.
Dahası bir blockchain, kriptografik ispatlarla güvenceye alınmış ve bağlanmış çoklu bloklardan oluşan doğrusal bir zincirdir. Blockchain teknolojisi, finansal işlemler gerektirmeyen başka aktivitelere de uygulanabilir fakat kripto para bağlamında tüm onaylanmış işlemlerin kalıcı bir kaydını tutmakla yükümlüdür.
“Dağıtılmış” ve “merkeziyetsiz” kelimeleri, kayıt defterinin nasıl yapılandırıldığını ve uygulandığını ifade eder. Farkı anlamak için, ev satışlarının kayıtları, bankanın ATM’den para çekim kayıtları ya da eBay’in satılmış ürün listesi gibi merkezi kayıt defterlerinin yaygın şekillerini düşünün. Her durumda, yalnızca bir organizasyon kayıt defterini kontrol eder; devlet kurumu, banka ya da eBay. Diğer bir ortak etken de kayıt defterinin yalnızca bir asıl kopyasının olması ve diğer her şeyin resmi kayıt olmayan bir yedek olmasıdır. Dolayısıyla, geleneksel kayıt defterleri merkezidir çünkü yalnızca tek bir birim tarafından kontrol edilir ve genellikle tek bir veri tabanına dayalıdır.
Bunun aksine, bir blockchain genellikle merkeziyetsiz bir kayıt defteri olarak çalışan dağıtılmış bir sistemdir. Bu da, kayıt defterinin yalnızca bir kopyası olmadığı (dağıtılmış) ve tek bir otorite tarafından kontrol edilmediği (merkeziyetsiz) anlamına gelir. Basitçe açıklarsak, blockchain ağını devam ettirme sürecine katılan her kullanıcı blockchain verisinin dijital bir kopyasını saklar ve bu kopya sıklıkla güncellenerek tüm son işlemlerle ve diğer kullanıcıların kopyalarıyla senkronize olur.
Diğer bir deyişle, dağıtılmış bir sistem dünyanın dört bir yanına dağılmış birçok kullanıcının kolektif bir çalışmasıyla sürdürülür. Bu kullanıcılar ağ node’ları olarak da bilinir ve tüm node’lar sistemin kurallarına bağlı olarak işlemlerin doğrulanması ve onaylanması sürecine katılır. Sonuç olarak güç merkeziyetsiz hale gelir (merkezi otorite yoktur).
Blockchain: Uygulama
Blockchain ismini kayıtların organize edilme şeklinden alır: bağlı bloklardan oluşan bir zincir. En basit açıklamasıyla, bir blok diğer şeylerin yanı sıra geçmiş işlemlerin listesini içeren (girdi sayfalarından oluşan basılmış sayfalar gibi) bir veri parçasıdır. Bloklar da işlemler gibi halka açık ve görünürdür fakat bunların değiştirilmeleri mümkün değildir (her bir sayfayı kilitli bir cam kutuya koymak gibi). Blockchain’e yeni bloklar eklendikçe, bağlı bloklardan oluşan devamlılığa sahip bir kayıt meydana gelir (fiziksel bir kayıt defteri ve içindeki sayfalarca kayıt gibi). Burada kullanılan çok basit bir benzetmedir fakat gerçekte süreç çok daha karmaşıktır.
Onaylanan her yeni blok kendisinden bir önce gelen blokla bağlanır. Bu düzenin güzelliği, bir blok blockchain’e eklendiği takdirde içindeki veriyi değiştirmenin imkansız olmasıdır çünkü bu veriler üretmesi çok masraflı ve çözmesi aşırı zor olan kriptografik kanıtlarla güvenceye alınırlar.
Özetle bir blockchain, kronolojik olarak sıralanmış ve kriptografik kanıtlarla güvenceye alınmış birbiriyle bağlı veri blokları zinciridir.
Kripto para
En basit haliyle bir kripto para, dağıtılmış kullanıcı ağı içinde karşılıklı alış veriş aracı olarak kullanılan bir dijital para türüdür. Geleneksel banka sistemlerinin aksine, yapılan işlemler halka açık bir dijital kayıt defteriyle takip edilir (blockchain) ve kullanıcılar arasında aracıya ihtiyaç duymadan (eşler arası - P2P) gerçekleştirilebilir.
Kripto kelimesi, ekonomik sistemin güvenceye alınması, yeni kripto para birimlerinin oluşturulması ve yapılan işlemlerin doğrulamasının sorunsuz gerçekleşmesi için kullanılan kriptografik teknikleri ifade eder.
Tüm kripto paralarda madencilik mümkün olmasa da, Bitcoin de dahil olmak üzere pek çoğu madencilik işlemine dayanır ve dolaşımdaki arz yavaş ve kontrollü bir şekilde artar. Dolayısıyla, bu coinlerin yenilerini oluşturmak için madencilik tek yoldur ve bu sayede devletin para arzını kontrol ettiği geleneksel itibari paralarda bir tehdit olan enflasyon riskini bertaraf eder.
Bitcoin
Bitcoin yaratılan ilk kripto paradır ve haliyle de en çok bilinendir. 2009 yılında Satoshi Nakamoto rumuzlu bir geliştirici tarafından ortaya atılmıştır. Arkasındaki ana fikir, matematiksel kanıtlara ve kriptografiye dayanan bağımsız ve merkeziyetsiz bir elektronik ödeme sistemi oluşturmaktır.
En çok bilineni olsa da, Bitcoin yalnız değildir. Başka birçok kripto para da mevcuttur ve her birinin kendine has özellikleri ve mekanizmaları vardır. Dahası, her kripto paranın kendi blockchain’i yoktur. Bazıları hali hazırda var olan diğer blockchain’lerin üzerine inşa edilirken, diğerleri tamamen sıfırdan yaratılmıştır.
Kripto paraların çoğunda olduğu gibi Bitcoin’de de sınırlı bir arz vardır. Bu da, maksimum arza ulaşıldıktan sonra sistem tarafından yeni Bitcoin’lerin oluşturulmayacağı anlamına gelir. Toplam arz projeden projeye farklılık gösterse de bu miktar Bitcoin’de 21 milyon birimdir. Genellikle, toplam arz halka açık bir bilgidir ve kripto para oluşturulduğunda belirlenir.
Bitcoin protokolü açık kaynaklıdır ve herhangi biri kodu görebilir ya da kopyalayabilir. Dünyanın dört bir yanından birçok geliştirici projenin gelişimine katkı vermektedir.