Kısa Özet
Yan zincirler, ana blockchain'e iki yönlü bir köprü ile bağlanan bağımsız blockchain'lerdir ve aralarında varlık transferi yapılmasına imkan tanırlar.
Eşsiz mutabakat mekanizmaları ve blok parametreleriyle otonom bir şekilde çalışabilmeleri, işlemlerin verimli bir şekilde işlenmesine ve belirli amaçlara yönelik olarak özelleştirme yapılmasına imkan tanır.
Yan zincirler ölçeklenebilirlik, esneklik ve EVM uyumluluğu sunar, ancak merkeziyetsizlik konusunda olası zorluklar yaşanması ve güçlü güvenlik önlemlerine ihtiyaç duyulması gibi dezavantajlara da sahiptir.
Giriş
Blockchain teknolojisi dünyasında ölçeklenebilirlik ve verimliliğe yönelik talebin artması yenilikçi çözümlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır ve bunlardan biri de yan zincirlerdir.
Bir yan zincir fikri ilk olarak Ekim 2014'te "Endeksli Yan Zincirlerle Blockchain İnovasyonlarını Mümkün Kılma" başlıklı bir makalede ortaya atılmıştır. Makale, Adam Geri tarafından Matt Corallo, Luka Dashjr, Andrew Poelstra ve Pieter Wuille gibi diğer kriptograflar ve Bitcoin geliştiricileriyle ortaklaşa yayınlanmıştır.
Peki, yan zincir tam olarak nedir ve blockchain ekosistemlerinin gelişimine nasıl katkıda bulunur?
Yan Zincir Tanımı
Yan zincir, özünde ana blockchain'den (ana zincir olarak da adlandırılır) bağımsız olarak çalışan paralel bir blockchain'dir. Bu bağlantı genellikle iki yönlü bir köprü aracılığıyla kurularak ana zincir ile yan zincir arasında dijital varlıkların veya tokenlerin sorunsuz bir şekilde transfer edilmesine imkan tanır.
Yan Zincirler Nasıl Hizmet Görür?
Yan zincirleri diğerlerinden ayıran özellik özerk olmalarıdır. Ana zincirin aksine, yan zincirler belirli bir amaç doğrultusunda uyarlanmış benzersiz mutabakat algoritmalarını ve blok parametrelerini kullanabilme esnekliğine sahiptir. Bu özgürlük, yan zincirlerin işlemleri verimli bir şekilde işlemesine imkan tanıyarak hızlı onaylanma süreleri ve düşük ücretler gibi avantajlar sunar.
Yan zincirlerdeki mutabakat algoritmaları, Yetki İspatından Delege Edilmiş Hisse İspatına kadar farklılık gösterebilir. Yan zincir ağındaki doğrulayıcılar işlemlerin doğrulanmasında, blokların üretilmesinde ve zincirin tüm güvenliğinin sağlanmasında çok önemli bir rol oynar.
Buna ek olarak, yan zincirler blok parametreleri bazında ana zincirden çoğu zaman farklılık gösterir. Ana blockchain blok süreleri ve boyutlarına sınırlamalar getirse de yan zincirler yüksek işlem oranlarına ulaşmak için bu parametreleri değiştirebilir. Fakat daha serbest blok parametrelerinin az sayıda güçlü düğüme bağımlı olması merkeziyetsizliği tehlikeye atabileceği için burada bir ödünleşme söz konusudur.
EVM Uyumluluğu
Bazı yan zincirlerin dikkate değer bir özelliği ise Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile uyumlu olmalarıdır. Bu uyumluluk, yan zincirlerin Solidity gibi dillerde yazılmış olan akıllı sözleşmeleri yürütmesine imkan tanıyarak geliştiriciler için tanıdık bir ortam sunar. Temelde, bir yan zincir EVM ile uyumluysa, merkeziyetsiz uygulamaları (DApp) sorunsuz bir şekilde çalıştırabilir ve Ethereum blockchain'i için tasarlanmış akıllı sözleşmeleri yürütebilir.
Yan Zincirlerin Artı ve Eksileri
Tüm teknolojik inovasyonlarda olduğu gibi yan zincirler de birtakım avantajlar ve sınırlamalara sahiptir. Yan zincirlerin bazı artı ve eksilerinden bahsedelim.
Artıları
Ölçeklenebilirlik: İşlem süreçlerinin bir kısmını ana zincirden alan yan zincirler, tıkanıklığı azaltarak ve performansı artırarak ölçeklenebilir bir çözüm sunar.
Esneklik: Yan zincirlerin özerk olması farklı mutabakat mekanizmaları ve parametrelerle denemeler yapmaya imkan tanıyarak inovasyonu ve özelleştirmeyi destekler.
EVM uyumluluğu: EVM ile uyumlu yan zincirler, geliştiriciler için sorunsuz bir geçiş sunarak Ethereum'daki mevcut akıllı sözleşmeleri yan zincirde konuşlandırmaya imkan tanır.
Eksileri
Merkeziyetsizlikten ödün verme: Yan zincirlerde yüksek işlem oranlarına ulaşmak, çoğu zaman merkeziyetsizlikten bir miktar ödün vermeyi içerir. Bu da gücün birkaç doğrulayıcı düğümde toplanmasına neden olarak zincirin güvenliğini olumsuz etkileyebilir.
Güvenlik Endişeleri: Yan zincirler kendi güvenliğinden sorumludur. Yan zincirin güvenliğinde bir ihlal olması ana zinciri doğrudan etkilemese de bu bağımsızlık daha fazla güvenlik riskini beraberinde getirebilir.
Karmaşıklık: Yan zincirleri uygulamaya koymak ve çalışır halde tutmak çok fazla çaba ve kaynak gerektirir. İlk kurulumun karmaşıklığı ve sürekli bakım yapılması benimsenme konusunda engel teşkil edebilir.
Yan Zincir Projelerine Örnekler
Yan zincir kavramı birkaç proje tarafından benimsenmiştir ve bunların her biri benzersiz özellikler sunmakta ve blockchain ekosistemindeki belirli ihtiyaçları karşılamaktadır. Dikkate değer bazı örnekler arasında şunlar yer alır:
1. Polygon: Polygon Ethereum'un ölçeklenebilirliğini artırmak için Plasma çerçevesiyle farklı zincirler kullanır. Merkeziyetsiz uygulamalar (DApp) için hızlı ve düşük maliyetli işlemler sunmayı amaçlar.
2. SKALE: SKALE, geliştiricilerin yüksek performansa ve ölçeklenebilirliğe sahip merkeziyetsiz uygulamalar geliştirmesi için bir platform sunmak üzere esnek yan zincirlerden faydalanır. Geliştirici dostu bir ortam sunmaya odaklanır.
3. Gnosis: Gnosis Chain, hızlı ve kararlı işlemlere imkan tanımak için xDai yan zincirini kullanır. Kullanılabilirliği vurgular ve genellikle hızlı ve düşük maliyetli işlemler gerektiren uygulamalar için tercih edilir.
4. Loom Network: Loom Network, blockchain üzerinde ölçeklenebilir oyunlar ve sosyal uygulamalar oluşturma konusunda uzmanlaşmıştır. Yüksek işlem oranlarına ulaşmak için mutabakat mekanizması olarak DPoS'yi (Delege Edilmiş Hisse İspatı) kullanır.
Son Söz
Sürekli gelişim halinde olan blockchain teknolojisi dünyasında yan zincirler ölçeklenebilirlik sorununa umut vaat eden bir çözüm olarak öne çıkmaktadır. Bağımsız olarak çalışabilmelerinin yanında EVM ile uyumlu ve köprüler gibi özelliklere sahip olmaları, farklı uygulamaların ve kullanım alanlarının yolunu açar.
Fakat kullanıcı ve geliştiriciler merkeziyetsizlik, güvenlik ve uygulamanın karmaşıklığı gibi etmenleri göz önünde bulundurarak dengeyi dikkatli bir şekilde kurmalıdır. Blockchain dünyası olgunlaşmaya devam ettikçe, daha ölçeklenebilir ve çok yönlü bir ekosistemin şekillendirilmesinde yan zincirlerin rolünün giderek önem kazanması olasıdır.
Ek Okumalar
Bitcoin Yarılanma Tarihi: Yarılanmadan Sonra Bitcoin'lerinize Ne Olur?
Kripto Para Madenciliği Nedir ve Madencilik Süreci Nasıl İşler?
Sorumluluk Reddi: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.