Kısa Özet
Libra (yeni adıyla Diem), Facebook tarafından ortaya atılan bir ödeme sistemidir. Dijital ödemeler ve diğer finansal hizmetler için ekosistemi desteklemesi hedeflenen ve izne dayalı olan bir blockchaine dayanır.
Diem doları adlı (eski adıyla Libra) para birimi, bir grup sabit coin tarafından desteklenecektir ve 2021'de kullanıma sunulması planlanmıştır. Facebook'un kripto parası hakkında bilmeniz gereken diğer her şey makalemizde.
Giriş
Dijital ödemeler, fırsatlarla dolu bir dünyadır. Daha ucuz akıllı telefonlar sayesinde gitgide daha çok kişi internete erişim sağladıkça, ekonomik etkinliklerin büyük kısmı da çevrimiçi hale gelmiştir. PayPal, Visa ve MasterCard gibi şirketler, bu çevrimiçi etkinliklerin büyük bölümüne uzun süredir hizmet etmektedir. Buna ek olarak, kripto dünyasından çok sayıda proje de bu sektör için ürünler inşa etmeye çalışmaktadır.
Fakat diğer projelerin aksine Facebook, halihazırda büyük bir kullanıcı tabanına sahiptir. Hatta aslında büyük demek az bile kalır. Facebook'un, 2020'nin üçüncü çeyreği itibarıyla yaklaşık 2,7 milyar aylık aktif kullanıcıya mevcuttur. Bu da şirketin ortaya attığı ödeme sisteminin bir gecede başarıya ulaşmasına imkan tanıyabilir.
Facebook Libra (Diem) nedir?
Libra (yeni adıyla Diem), Facebook tarafından 2019'da ortaya atılan blockchain tabanlı bir ödeme sistemidir. Banka hesabı olmayan kişiler için finansal hizmetlere erişim sunmayı amaçlar. Kurucu üyeleri arasında Morgan Beller, David Marcus ve Kevin Weil yer alır.
İlk başta lansmanın 2020 yılında yapılması planlanmış, fakat daha sonra çeşitli nedenlerden dolayı bu tarih ileri alınmıştır. Lansmanın 2021'de yapılması beklenmektedir.
Libra, merkez ofisi İsviçre, Cenevre'de bulunan bağımsız üyelik organizasyonu Libra Association (yeni adıyla Diem Association) tarafından yönetilir. Üyeler arasında blockchain, teknoloji, ödeme, iletişim sektörlerinden şirketler, girişim sermayedarları ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar bulunur.
Libra Association'ın üyeleri yönetişim kararlarından, Libra ödeme sisteminin operasyonlarının ve Libra blockchaini üzerinde inşa edilen projelerin idaresinden ve verilecek hibelerden sorumludur. Facebook, lansman aşamasında bu dernekte 100 üyenin olmasını amaçlamaktadır.
Facebook'un Libra'sı bir kripto para mıdır?
Libra, blockchain teknolojisine dayanır ve kriptografi teknolojisini kullanır. Fakat genellikle kripto para terimi, Libra'nın sahip olmadığı belirli özellikleri ifade eder.
Bu özellikler hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz kripto paralardan detaylı bir şekilde bahsettiğimiz makalemizi okuyabilirsiniz. Kısacası, Libra'ya dijital para birimi demek daha doğru olacaktır.
Facebook'un Libra'sının çalışma şekli nedir?
Libra Blockchain (yeni adıyla Diem Blockchain), bu ödeme sisteminin belkemiğini oluşturan izne dayalı bir blockchaindir. Bu durumda diğer blockchainlerden farkı nedir?
Bitcoin ve Ethereum gibi blockchainlerin izne dayalı olmadığından sıkça bahsediyoruz. Bunun anlamı, internet bağlantısı olan herkesin bu zincirlere özgürce erişebileceği ve zincir üzerinde işlem ya da geliştirme yapabileceğidir. Erişimi kontrol eden bir kişi (ya da bir şey) yoktur.
Fakat, izne dayalı blockchainler böyle çalışmaz. Bu zincirleri kullanabilmeniz için ağı kontrol eden kişinin iznine ihtiyacınız vardır. Diğer bir deyişle, kullandığınız uygulamalar için özel erişim gerecektir.
Libra'nın izne dayalı bir blockchain olması, işlemleri doğrulamak için diğer birçok blockchainden farklı olarak madencilik ya da staking süreçlerini kullanmayacağı anlamına da gelir. Bunun yerine işlemler, izne sahip bir grup doğrulayıcı (Libra Association'ın üyeleri) tarafından doğrulanacaktır.
Sistemin yaratıcılarına göre Libra, ilk beş yılın ardından Proof of Stake (PoS) sistemine geçebilir, fakat bu kadar hızlı gelişen bir dünya için bu süre oldukça uzundur. Peki, neden en baştan PoS kullanılmamıştır? Bu seçimin nedeni Libra whitepaper'ında açıklanmıştır. Bakış açılarına göre, milyarlarca insanın işlem yapmasını destekleyebilecek izne dayalı olmayan bir sistem şu an için mevcut değildir.
Facebook'un Libra'sı merkezi mi yoksa merkeziyetsiz midir?
Blockchain dünyasındaki birçok kişi, izne dayalı blockchainlerin geleneksel kurumsal veritabanlarına daha çok benzediğini, bu nedenle de izne dayalı olmayan blockchainler gibi merkeziyetsiz olamayacaklarını düşünür.
Bu bağlamda Libra, Bitcoin ve diğer kripto paralar gibi sansüre dayanıklı değildir. Doğrulayıcıların Libra Association'ın üyeleri olması gerektiğinden, ağ nispeten merkezi bir hale gelebilir.
Diğer yandan, hangi uygulamaların dağıtılmış kayıt defteriyle etkileşim kurabileceğini kontrol etmenin ve incelemenin de avantajları olabilir. Örneğin, kötü niyetli uygulamaları ve dolandırıcılıkları saf dışı bırakmak daha kolay hale gelebilir.
➟ Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance'ten Bitcoin (BTC) satın alabilirsiniz!
Libra ödeme sistemi
Libra ödeme sistemi (yeni adıyla Diem ödeme sistemi); USD, EUR ve GBP gibi itibari paralara endeksli tekli para birimi sabit coinleri destekler. Bu coinler, değerlerini Libra Rezervi adındaki bir rezervden almalarıyla diğer sabit coinlere benzer şekilde çalışır. Bu rezerv; nakit, nakit dengi ve kısa vadeli devlet tahvillerinden oluşur.
Libra ödeme sistemi, buna ek olarak Diem Doları (önceki adıyla LBR) adında çoklu bir para sistemini de destekleyecektir. Diem Doları, diğer tüm sabit coinlerin bir bileşimi gibidir ve değerinin garanti altına alınması için bir grup varlık tarafından desteklenir. Bu para birimini, sabit coinlerin (ya da muhtemelen menkul kıymetler gibi diğer varlıkların) sabit coini olarak düşünebilirsiniz. Ana fikir, bu farklı teminat formlarının Diem Dolarını oynaklıktan koruyabileceğidir ve bu da ödeme türü olarak hareket etmeyi amaçlayan bir ürün için önemli bir özelliktir.
Libra kripto parası, Novi (önceden Calibra Cüzdanı'ydı) adıyla kullanıma sunulacak bir cüzdanda tutulacaktır. Tahmin edebileceğiniz gibi bu dijital cüzdan, Facebook Messenger ve WhatsApp gibi diğer sosyal medya ürünlerine entegre edilebilir. Kullanıcıların, ABD doları (ya da diğer itibari para birimleri) ve Facebook'un coini arasında kolaylıkla çevrim yapması planlanmaktadır.
Libra'nın, Diem Core adlı kaynak kodu açık kaynaklıdır ve Rust'ta yazılmıştır – kendiniz de bu kodu Diem Github'dan inceleyebilirsiniz. Libra'nın Move adlı bir programlama dili aracılığıyla akıllı kontrat kullanımını desteklemesi de planlanmıştır.
Facebook'un Libra'sı Bitcoin'in yerine geçebilir mi?
Şu an için Libra ve Bitcoin'in en temelden farklı olduğu ortadadır ve gelecekte eş zamanlı olarak varlıklarını sürdürebilirler. Her ikisini de dijital ödeme sistemi kategorisine koymak mümkün olsa da hizmet ettikleri kullanım alanları farklıdır.
Bitcoin, çoğu zaman bir tür rezerv varlık ya da değer saklama aracı olarak hareket eden, merkeziyetsiz ve sansüre dayanıklı bir kripto paradır. Diğer yandan Libra, izne dayalı bir ağdan faydalanmayı planlayarak daha merkezi bir model ortaya koyar.
Libra'nın (Diem) geleceği nasıldır?
Facebook, Libra'nın ilk kez duyurulmasının ardından özellikle de merkez bankaları, kanun yapıcılar ve düzenleyicilerden gelen bazı eleştirilere maruz kalmıştır. Libra'yı başarıya götürecek gerekli tüm yapı taşlarını bir araya getirip getiremeyecekleri henüz belli değildir.
Son düşünceler
Libra, Facebook'un izne dayalı bir blockchaini baz alan ödeme sistemi önerisidir. Banka erişimi olmayan kişilere Facebook'un sosyal medya uygulamaları aracılığıyla finansal hizmetler sunmayı amaçlar.