Ölçeklenebilirlik, Ethereum blockchain’inin en temel sıkıntılarından biridir. Ağın şu anda karşıya karşıya olduğu kapasite ve hıza yönelik sınırlamalar, bu ağın daha büyük küresel çapta kullanımının önüne geçmektedir.
Ethereum Plasma, Ethereum kurucu ortaklarından Vitalik Buterin ve Joseph Poon tarafından öne sürülmüştür. Fikir olarak, 2017 yılının Ağustos ayında Ethereum blockchain’i için ölçeklenebilirlik çözümü tekniği olarak yaratılmıştır. Joseph Poon aynı zamanda, Thaddeus Dryja ile birlikte Bitcoin için 2015 yılında ortaya atılan ölçeklenebilirlik çözümü Lightining Network kavramının yaratılmasından da sorumludur. Hem Plasma hem de Lightining Network blockchain’ler için ölçeklenebilirlik çözümleri olarak sunulmuş olsa da, ikisi de kendine has özelliklere ve çalışma mekanizmalarına sahiptir.
Bu makalede Ethereum Plasma hakkında kısaca bilgi sunulacaktır fakat Plasma’nın kendi başına bir proje olmadığı, zincir dışı bir ölçeklenebilirlik tekniği ya da ölçeklenebilir uygulamalar yaratmak için farklı araştırma grupları ya da şirketler tarafında farklı yollarla uygulamaya konabilecek bir ana çerçeve olduğu unutulmamalıdır.
Plasma nasıl çalışır?
Ethereum Plasma’nın ana fikri, asıl zincirle (bu durumda Ethereum blockchain’i) mümkün olan en az şekilde etkileşime geçecek ya da iletişim kuracak yan zincirler yapısı oluşturmaktır. Böyle bir yapı, çok sayıda küçük zincirin asıl zincirin üzerine yerleştiği hiyerarşik bir düzen olan bir blockchain ağacı şeklinde çalışmak üzere tasarlanmaktadır. Bu daha küçük zincirlere Plasma zincirleri ya da çocuk zincirler de denmektedir.
Plasma yapısı akıllı kontratların ve Merkle ağaçlarının kullanımıyla inşa edilmiş ve bu sayede özünde asıl Ethereum blockchain’inin küçük kopyaları olan sayısız çocuk zincirin yaratılması mümkün kılınmıştır. Her bir çocuk zincirin üstüne daha fazla sayıda zincir yaratılabilir, bu da ağaca benzer yapıyı meydana getirir.
Temelde, her bir Plasma çocuk zincir farklı ihtiyaçlara hitap edebilmek için bireysel olarak çalışmak üzere tasarlanmış özelleştirilebilir akıllı kontratlardır. Bu da, zincirlerin birbirlerinden bağımsız olarak var olabileceği ve çalışabileceği anlamına gelir. Sonuç olarak Plasma bu sayede, işletme ve şirketlerin kendi bağlamlarına ve ihtiyaçlarına yönelik farklı şekillerde ölçeklenebilirlik çözümleri oluşturmalarını mümkün kılacaktır.
Dolayısıyla, eğer Plasma başarılı bir şekilde geliştirilip Ethereum ağına uygulanabilirse, her bir çocuk zincir ana zincirin hedefleriyle ilişkili olmayan belirli özel amaçlar için çalışmak üzere tasarlanacağından, ana zincir daha az sıkışık hale gelecektir. Sonuç olarak, çocuk zinciler ana zincirin üzerindeki iş yükünü hafifletecektir.
Sahtekarlık Önlemleri
Çocuk zincirlerle kök zincir arasındaki iletişim sahtekarlık önlemleri ile güvenceye alınmıştır yani ağı güvenli tutmaktan ve kötü niyetli kişileri cezalandırmaktan kök zincir sorumludur.
Her bir çocuk zincir, blokların onaylanması için kendi mekanizmasına ve farklı mutabakat algoritmalarının üzerine inşa edilebilen belirli bir sahtekarlığa dayanıklılık uygulamasına sahiptir. En yaygın kullanılan mutabakat algoritmaları Proof of Work, Proof of Stake ve Proof of Authority’dir
Sahtekarlık önlemleri herhangi bir kötü niyetli aktivite durumunda kullanıcıların dürüst olmayan node’ları ihbar edebilmesini, kendi sermayelerini koruyarak alım satım işleminden çıkabilmelerini (bu işlem ana zincirler bir etkileşim gerektirir) sağlar. Diğer bir deyişle, sahtekarlık önlemleri Plasma çocuk zincirlerin kendi ana zinciri ya da kök zincirinden şikayetçi olabilmesini sağlayan bir mekanizma olarak kullanılır.
MapReduce
Plasma whitepaper’ı MapReduce hesaplamaları adında çok ilginç bir uygulamadan da bahseder. Basitçe açıklarsak, MapReduce çoklu veritabanları arasında veri hesaplaması ve veri organizasyonu için çok kullanışlı olan bir işlevler grubudur.
Plasma bağlamında, bu veritabanları blockchain’lerdir ve zincirlerin ağaca benzer yapısı zincir ağacı içinde veri doğrulamasını kolaylaştırmanın bir yolu olarak MapReduce’un kullanılmasına izin verir. Bu sayede ağın çalışma verimi büyük oranda artar.
Toplu çıkış sorunu
Plasma ilgili ana sorunlardan biri, birçok kullanıcınının aynı anda kendi Plasma zincirlerinden çıkmaya çalışarak, kök zinciri yüklediği ve büyük bir ağ sıkışmasına sebep olduğu bir senaryo olan Toplu Çıkış problemidir. Bu durum kötü niyetli bir faaliyet, ağ saldırısı ya da bir Plasma çocuk zincirin (ya da zincir grubunun) yarattığı kritik başka bir arızayla tetiklenebilir.
Sonuç
Plasma temelde, çok sayıda küçük zincirin yarattığı ağaç benzeri bir yapı oluşturarak, Ethereum ağının genel performansını büyük miktarda arttırmayı hedefleyen bir zincir dışı çözümdür. Bu zincirler ana zincirin üzerindeki yükü hafifleterek, saniye başına yapılan işlem miktarının artmasını sağlayabilir.
Plasma’nın ortaya koyduğu birbiriyle bağlı blockchain’lerin hiyerarşik modeli büyük bir potansiyele sahiptir ve şu anda çok sayıda araştırma grubu tarafından test edilmektedir. Uygun bir geliştirmeyle birleştiğinde Plasma muhtemelen Ethereum blockchain’inin verimini arttıracak ve merkeziyetsiz uygulamaların yayılması için daha iyi bir altyapı sunacaktır. Dahası, bu fikir gelecekte karşılaşılabilecek ölçeklenebilirlik sorunlarına karşı diğer kripto para ağları tarafından da kabul edilip uygulamaya konabilecektir.
Daha fazla eğitim içeriği için bizi takip edin ve Binance Akademi’deki diğer videolarımıza bakmayı unutmayın.